Tusagassiuutitigut nalunaarutikkut 30. september 2013-imeersukkut nalunaarutigaara Aningaasaqarnermut Nunamullu Namminermut Tunngasunut Naalakkersuisoqarfik qinnuigigiga allagaatit Naalakkersuisoqarfiup pisortaanik atorfinitsitsinermut kingullermut tunngasut tamaasa uannut nassiuteqqullugit.

Paasissutissat pissarsiarineqartut tunngavigalugit isumaqarpunga Naalakkersuisoqarfiup atorfinitsitsinermi periaaseq pillugu sukumiinerusumik nassuiaateqaqqullugu qinnuiginissaanut pissutissaqarlunga.

Aningaasaqarnermut Nunamullu Namminermut Tunngasunut Naalakkersuisoqarfiup inaarutaasumik nassuiaataa massakkut tiguara, paasissutissallu tassani oqaatigineqartut tunngavigalugit isumaqarlunga misissuinerma ingerlateqqinnissaanut tunngavissaqarnanga.

Aningaasaqarnermut Nunamullu Namminermut Tunngasunut Naalakkersuisoqarfimmut inaarutaasumik allakkakka ataani takuneqarsinnaapput.

Vera Leth

Naalakkersuisoqarfiup suliaataa 2013-090859-imik normoqartoq – Naalakkersuisoqarfiup pisortaanik atorfinitsitsineq

Aningaasarnermut Nunamullu Namminermut Tunngasunut Naalakkersuisoqarfiup allagaasa 14. juni 2014-imeersut tiguneqarnerat matumuuna uppernarsarpara, allakkallu taakku suliaq pillugu oqaaseqaammut Naalakkersuisoqarfiup allagaasigut 14. januar 2014-imeersutigut saqqummiussaanut itisilerutaavoq. Naalakkersuisoqarfiup allakkami taama kingusitsigisukkut nassiunneqarnerannik ajuusarutiginninnera  tusaatissatut tiguara.

Aningaasaqarnermut Nunamulllu Namminermut Tunngasunut Naalakkersuisoqarfimmi pisortamik september 2013-imi atorfinitsitsineq pillugu suliaq tamarmiusoq massakkut misissoreerpara, matumani suliami allagaatit Naalakkersuisoqarfiup uannut nassiussai ilanngullugit eqqarsaatigalugit.

Misissuineq taanna tunngavigalugu aalajangerpunga suliamik misissuinera ingerlateqqiniarnagu, uangami paasinninnera unaammat Aningaasaqarnermut Nunamullu Namminermut tunngasunut Naalakkersuisoqarfimmik - annertunerusumik - isornartorsiuinisinnaanissara ilimananngitsoq.

Taamaalillunga suliami matumani annertunerusumik iliuuseqaqqissanngilanga.

Taamatut aalajangerninnut tunngaviusoq pillugu tulliuttuni pingaarnerusutigut nassuiaateqarpunga.

Oqaatigaara suliaq manna innuttaasunit annertoorujussuarmik soqutigineqarsimammat allakkat ukua nittartakkakkut 4. juli 2012-imi tamanut saqqummiunniarlugit tamatumunngalu peqatigitillugu suliaq tusagassiuutitigut nalunaarutikkut ilisimatitsissutiginiarlugu aalajangertunga.

Aallaqqaasiutitut oqaaseqaatit 

Uanga paasinninnera unaavoq pingaarnertut ajornartorsiutit marluk suliap matuma saqqummersikkai.

Aningaasaqarnermut Nunamullu Namminermut Tunngasunut Naalakkersuisoqarfiup Naalakkersuisoqarfimmi pisortatut atorfimmut qinnuteqartumik toqqagaasumik atorfinitsitsinermini atorfinitsitsisarneq pillugu inatsiseqartitsinermi atorfimmut naleqquttumik ataqqinassuseqartumik tatiginassuseqartumillu pissusilersornissamik piumasaqaammik ilumut malinnissimanera pillugu apeqqut suliap siullertut saqqummersippaa, piumasaqaallu taanna pisortani atorfeqartitaasunut tamanut atuuppoq. Allatut oqaatigalugu apeqqutaavoq qinnuteqartup toqqagaasup tunuliaqutaanik sukumiilluinnanngitsumik misissuisimanera, taamalu taassuma aningaasatigut pinerluuteqarsimanernik pillaasarneq pillugu inatsimmi malittarisassanik unioqqutitsisimasinnaaneranik politiinit misissuiffigineqarneranik arajutsisaqarsimanera pissutigalugit Naalakkersuisoqarfimmik isornartorsiuinissamut tunngavissaqarsinnaanersoq. Eqqqortussaq anguniarlugu oqaatigaara tusagassiuutitigut ullormut saqqummertartutigut massakkut paasigiga qinnuteqartoq pineqartoq illoqarfigisamini eqqartuussivimmit qanittukkut pinngitsuutinneqarsimasoq.

Aningaasaqarnermut Nunamullu Namminermut Tunngasunut Naalakkersuisoqarfiup atorfimmut qinnuteqartunik toqqaaniarnerminut atatillugu isiginiagassat inatsisinik unioqqutitsisut ilanngussimanerai apeqqut suliap matuma aappaattut saqqummersippaa, matumani qinnuteqartup piukkunnaateqarnerpaap atorfinitsinneqartarnissaanik ingerlatsineq pillugu inatsiseqartitsinermi nalinginnaasumik tunngavik Naalakkersuisoqarfiup ilumut malissimanera ilanngullugu eqqarsaatigalugu.

Qinnuteqartup toqqarneqartup tunuliaqutaanik Naalakkersuisoqarfiup misissuinera  (atorfimmut naleqquttumik ataqqinassuseqartumik tatiginassuseqartumillu pissusilersornissamik piumasaqaat pillugu isumaliutersuutit) 

Kalaallit Nunaanni Namminersornerullutik Oqartussani kommuninilu tjenestemandit pillugit Inatsisartut inatsisaanni (tjenestemandit pillugit inatsimmi) nr. 21-mi, 18. december 2003-meersumi § 12, imm. 1-imi oqaaseqaatigiit aappaatigut aalajangersarneqarpoq tjenestemandi atorfimmut naapertuuttumik ataqqinassuseqarnissamik tatiginassuseqarnissamillu piumasaqaataasunik eqqortitsisinnaanini sulinermini sulinermilu avataani takutissagaa.

Piumasaqaat taanna – decorum officiale-kravimik imaluunniit atorfimmut naapertuuttumik ataqqinassuseqarnissamik tatiginassuseqarnissamillu piumasaqaammik taaneqartartoq - inatsiseqartitsinikkut tunngavik inatsisikkut aalajangersagaanngitsoq tunngavigalugu tjenestemandiunngitsunut aamma atuuppoq, ass. tak. Jørgen Mathiassenip atuakkiaani “Forvaltningspersonellet – tjenestemænd og overenskomstansatte”-mi 2000-imeersuni quppernerit 94 tullialu kiisalu Hans Gammeltoft-Hansenip allallu atuakkiaanni “Forvaltningsret”-imi 2000-imeersumi quppernermi 195-imi Kaj Larsenip allaaserisaa.

Atorfimmut naapertuuttumik ataqqinassuseqarnissamik tatiginassuseqarnissamillu piumasaqaat atorfeqartitaanerup ingerlanerani aamma atorfinitsinneqarnermi atuuppoq, tak. Jørgen Mathiassenip atuakkiaani siusinnerusukkut taaneqartumi quppernerit 63 tullialu.

Atorfimmut naapertuuttumik ataqqinassuseqarnissamik tatiginassuseqarnissamillu piumasaqaatip atorfinitsinneqarnermi eqqortinneqarsimanissaanik piumasaqaammi tunngaviuvoq atorfinitsitsinermi oqartussaasoq qinnuteqartup piumasaqaammik taassuminnga eqqortitsisimanera paasiniarlugu naammaginartumik/naleqquttumik annertussuseqartumik misissuissasoq. Suup “naammaginartumik/naleqquttumik annertussuseqartumik misissuinertut” isigineqarsinnaanera eqqoqqissaartumik oqaatigiuminaappoq, pisunili ataasiakkaani pisorpiaat tassani tunngaviusariaqarlutik, matumani atorfiup pineqartup suussusia ilanngullugu eqqarsaatigalugu, tak. tjenestemandit pillugit inatsimmi taanna pillugu oqaasertaliussat.

Naalakkersuisoqarfimmi pisortatut atorfik atorfittut pingaaruteqarluinnartoq taamaattuunini tunngavigalugu qinnuteqartup toqqarneqartup atorfimmut naapertuuttumik ataqqinassuseqarnissamik tatiginassuseqarnissamillu piumasaqaat eqqarsaatigalugu tunuliaqutaataa naammaginartumik/naleqquttumik misissorneqarnissaanik piumasaqaateqarfiuvoq.

Taamaalilluni tamanna suliami matumani aamma atuuttariaqarpoq. 

Suliami allagaatinik misissuininni malugaara Aningaasaqarnermut Nunamullu Namminermut Tunngasunut Naalakkersuisoqarfiup paasissutissanik i inunnit arfinilinnit sulisussarsiniartarfini aqqutigalugu pissarsimasoq. Arfinilinnit taakkunannga marluk qinnuteqartumut toqqarneqartumut piffissami qaangiuttumi qaninnerpaami pisortatut atorfeqartuusimapput. 

Paasissutissat arlaannaanniluunniit qinnuteqartoq toqqarneqartoq eqqarsaatigalugu atorfimmut naleqquttumik ataqqinassuseqartumik tatiginassuseqartumillu pissusilersornissamut tunngasunik ajornartorsiuteqartoqartoq oqaatigineqarsimanngilaq, tak. allakkiat sulisussarsiniartarfiup atorfinitsitsiniarnerup ingerlanerani tamarmi suliarisarsimasai. 

Ilaatigut aamma qinnuteqartup toqqarneqartup aningaaserivimmi pisortarisimasaanit kingullermit paasissutissanik Naalakkersuisoqarfiup pissarsiniarsimanissaa kissaatiginaraluartoq isumaqarpunga paasissutissanik inunnit arfinilinnit, matumani siusinnerusukkut pisortarisimasai marluk ilanngullugit eqqarsaatigalugit, pissarsiniarsimanikkut suliaq sukumiinerusumik misissoreerlugu Aningaasaqarnermut Nunamullu Namminermut Tunngasunut Naalakkersuisoqarfimmik pingaaruteqarnerusutigut isornartorsiuillunga oqaaseqaateqarsinnaanissara ilimananngitsoq.

Tamatumani malugaara Naalakkersuisoqarfiup sulisussarsiortarfiata allakkiami ilaanni oqaatigigaa atorfinitsitsiniarnerup ingerlanerata nalaani “sorpaalussuit [qinnuteqartup toqqarneqartup] suliap taamaattuussia pissutigalugu siusinnerusukkut pinerluuteqarsimannginnissaanik ilimaginninneq” taamalu atorfimmut naapertuuttumik ataqqinassuseqarnissamik tatiginassuseqarnissamillu piumasaqaatip atuunnerata qinnuteqartumut erseqqissarneqarsimasoq. Taamaalillunga manna ilimageqqaartariaqarpara, tassalu pissutsinik atorfimmut naapertuuttumik ataqqinassuseqarnissamik tatiginassuseqarnissamillu piumasaqaammut tunngasunik misissuinerup pingaaruteqassusia Naalakkersuisoqarfiup sulisussarsiniartarfimmut ilitsersuutigalugu erseqqissarsimassagaa.

Atorfinitsitsiniarnerup ingerlanerani isiginiagassanik/piumasaqaatinik inatsisinik unioqqutitsisunik ilanngussineq 

Ingerlatsineq pillugu inatsiseqartitsinermi tunngavik nalinginnaasoq tassaavoq pisortani oqartussaasup atorfinitsitsiniarnermi qinnuteqartoq piukkunnaateqarnerpaaq atorfinitsissagaa.

Toqqaaniarnermi isiginiagassat (piumasaqaatit) inatsisinik unioqqutitsisuunngitsut kisimik ilaatinneqassapput. Isiginiagassaq/piumasaqaat suliamut attuumassuteqartoq inatsisinillu unioqqutitsisuunngitsoq mattussisuussanngilaq taassumaluunniit assigisaatut pissuseqassanani, tak. Bent Christensenip atuakkiaani “Forvaltningsret – opgaver, hjemmel, organisation”-imi 1997-imeersumi qupperneq 174, tak. quppernerit 163 tulliilu: Qinnuteqartoq mattunneqassanngilaq, assersuutigalugu isiginiagassamik/piumasaqaammik pineqartumik eqqortitsisuunnginnini pissutigiinnarlugu. Ingerlatsineq pillugu inatsiseqartitsinermi oqariartaatsini aalajangersimasuni oqaatigineqarpoq naliliineq malittarisassamit kimikinnerulersillugu inissinneqassanngitsoq. Allatut oqaatigalugu imaappoq oqartussaasoq qinnuteqartup sorliup ataatsimut isigaluni piukkunnaateqarnerpaanera paasiniarlugu kiffaanngissuseqarluni qilersugaananilu naliliissasoq. Toqqaaniarnermi tassani isiginiagassat/piumasaqaatit suliamut tunngasut inatsisinillu unioqqutitsisuunngitsut assigiinngitsut imminnut sanilliullugit oqimaalutarneqartariaqarput.

Suliami allagaatinik misissuininni ilaatigut malugaara qinnuteqartut arlallit qinnuteqartumit toqqarneqartumit qaffasinnerusumik ilinniagaqarsimasuusut kiisalu – tassannga allaassutigalugu – pisortat ingerlatsivianni sulinermik misilittagaqartuusut.

Aningaasaqarnermut Nunamullu Namminermut Tunngasunut Naalakkersuisoqarfik tamanna tunngavigalugu qinnuigaara ingerlatsineq pillugu inatsiseqartitsinermi tunngaviit qulaani taaneqartut isiginiarlugit toqqaaniartarneq pillugu sukumiinerusumik nassuiaateqaqqullugu.

Aningaasaqarnermut Nunamullu Namminermut Tunngasunut Naalakkersuisoqarfik uannut allakkamini 14. juni 2014-imeersuni toqqaaniartarneq pillugu sukumiinerusumik nassuiaateqarpoq.

Naalakkersuisoqarfiup toqqaaniarnermi tunngaviit/piumasaqaatit atorfik inuttassarsiuullugu allagarsiussami takuneqarsinnaasut - annertunerusutigut – aallaqqaasiutitut innersuussutigai, taakkulu suliamut attuumassuteqartutut inatsisinillu unioqqutitsisuunngitsutut isigineqartariaqarnerannik Naalakkersuisoqarfiup oqarnera isumaqatigaara.

Qinnuteqartup toqqarneqartup suna tunngavilersuutigalugu toqqarneqarnera kiisalu qinnuteqartut sinnerisa sooq toqqarneqannginnerat Naalakkersuisoqarfiup sukumiisorujussuarmik nassuiarpaa.

Atorfinitsitsiniarnermi isiginiagassat/piumasaqaatit inatsisinik unioqqutitsisuunngitsut imminnut sanilliullugit qanoq oqimaalutarneqassanersut Naalakkersuisoqarfiup aallaavittut namminerluinnaq aalajangigassaraa, siusinnerusukkulli oqaatigineqartutut oqimaalutaaneq taanna Naalakkersuisoqarfiup mattutissanngilaa.

Qinnuteqartup toqqarneqartup suna tunngavigalugu toqqarneqarsimaneranik kiisalu qinnuteqartut sinnerisa sooq toqqarneqarsimannginnerannik Aningaasaqarnermut Nunamullu Namminermut Tunngasunut Naalakkersuisoqarfiup nassuiaasimanera pissutigalugu isumaqarpunga sukumiinerusumik misissuinikkut Naalakkersuisoqarfik isornartorsiorlugu oqaaseqaateqarsinnaanera ilimananngitsoq.

Inuulluaqqusillunga

Vera Leth