K Kommunip ukiukinnerusumik A-mik tigummigallaanermut taarsiullugu allamut eqqartuussisarneq pillugu inatsit tunngavigalugu inissiiniarluni suliamik suliarinninnera Folketingip Ombudsmandiata saaffiginnissutaa tunngavigalugu Ombudsmandip misissuinermik aallartitsivigaa.

K Kommunip suliamik suliarinninnera ilaatigut Meeqqat pillugit Isumaqatigiissut innersuussutigalugu Ombudsmandip isorisarialerujussuartut isigaa. Ilaatigut K Kommunip suliamik amigarluinnartumik suliarinninnera pissutaalluni kommuni A-p tigummigallaagaaneranut taarsiullugu inissiivissamik allamik nassaanngilaq. Taamaalilluni A pinerluuteqarsimasunik isertitsivimmi ullut 20-t sinnerlugit tigummigallarneqarpoq, tassanilu imminut toqulluni.

Ombudsmandip suliamik naliliinermini ukiukinnerusup kommunip isumaginnittoqarfiani tarnikkut inooqataanikkullu annertuumik ulorianartorsiortitaasutut ilisarisimaneqarluartup, imminullu toqunniartutut pissusilersornini pissutigalugu napparsimmavimmut unitsinneqarsimasup pineqarnera pissutsitut sakkortusaataasutut ilaatippaa.

Suliap ilungersunassusia pissutigalugu Inatsisartut Inatsisinut Ataatsimiititaliaat aamma K Kommunimi kommunalbestyrelsi Ombudsmandip nalunaarfigai, tak. Ombudsmandi pillugu inatsimmi § 23. Nalunaarutiginninnermi tassani Ombudsmandip nalunaarutigaa manna iluarisimaarlugu malugigini, tassalu K Kommunip – sulisumi pisinnaasaqassutsikkut pikkorissarneqarnissaannik qulakkeerinninnerup saniatigut – suliassaqarfimmi tassani periaatsimi misissorneqarnissaat massakkut suliniutiginialeraa, matumani “suleriaatsip” allaganngorlugu eqqartuussiviit tigummigallaanermut taarsiullugu allamut inissiisoqarnissaanik aalajangiinerini atugassap suliarineqarnissaa ilanngullugu eqqarsaatigalugu. 

Ombudsmandip suliamik matuminnga misissuinermi inernilerneqarnera ilaatigut Ilaqutariinnermut, Naligiissitaanermut Isumaginninnermullu Naalakkersuisoqarfimmut ilisimatitsissutigaa. Ombudsmandip tamatumunnga peqatigitillugu Naalakkersuisoqarfik qinnuigaa kommunit suliani tigummigallaanermut taarsiullugu allamut inissiisarnernut tunngasuni isumaginninneq pillugu inatsisiliornermi tunngavigineqartutut pisussaaffimminnik naammassinnissinnaanissaat qulakkeerniarlugu qanoq iliuuseqassamaarnini pillugu nassuiaateqaqqullugu. Taamatut qinnuiginninnermut pissutaasoq tassaavoq kommunit sulianik tigummigallaanermut taarsiullugu allamut inissiisarnernut tunngasunik suliarinnittarnerisa ataatsimut ajornartorsiutaanerat (oqaaseqaat 30. april 2015-imeersoq, j. nr. 2014-907-0012).

Folketingip Ombudsmandiata ukiukinnerusoq A pinerluuteqarsimasunik isertitsivimmi [...-miittumi] tigummigallagaalluni 17-inik ukioqarluni imminut toqussimasoq pillugu saaffiginnissutaa allakkatigut 22. juli 2014-imeersutigut ilanngussartalitsigut tiguara.

Suliami pisimasutut erseqqinnerusumik oqaatigineqarpoq A inoqamminik ulorianartorsiortitsilluni pinerluuteqarsimasutut unnerluutigineqarluni [...-p] Eqqartuussiviata aalajangiineratigut [ullormi 1-imi] tigummigallagaanermut taarsiullugu allamut inissinneqartussanngortoq, tak. eqqartuussisarneq pillugu inatsimmi § 361, taamaalilluni erseqqinnerusumik aalajangerneqarluni A pinerluuteqarsimasunik inissiisarfimmut inissinneqassasoq, (K Kommunimi) isumaginninnermi oqartussaasut tigummigallaanermut taarsiullugu inissiivissamik allamik naammaginartumik nassaarnissaasa tungaanut. Tigummigallaaneq eqqartuussiviup aalajangiineratigut [ullormi 13-imeersukkut] sivitsorneqarpoq.

K Kommuni A-p tigummigallagaaneranut taarsiullugu inissiivissamik allamik pissarsinngilaq. Taamaalilluni A pinerluuteqarsimasunik isertitsivimmi [...-miittumi] [ullup 22-p] tungaanut tigummigallarneqarpoq, ullorlu taanna A siusinnerusukkut oqaatigineqartutut imminut toquppoq.

Folketingip Ombudsmandiata aamma Pinerluuteqarsimasunik Isumaginnittoqarfiup Pisortaqarfiata ilaatigut Pisortaqarfiup inissiiviutaani imminut toqoriartoqartillugu imminullu toquttoqartillugu suleqatigiinneq pillugu massakkut isumaqatigiissutaat tunngavigalugu Pisortaqarfiup suliaq Folketingip Ombudsmandianut paasissutissiissutigaa.

Folketingip Ombudsmandiani maanilu Atorfeqarfimmi sulisut suliaq sukumiinerusumik oqaloqatigiissutigereeraat suliaq Folketingip Ombudsmandiata uannut nassiuppaa, K Kommuni eqqarsaatigalugu uanga iliuuseqarnissannut tunngavissaqarnersunga uannit isumaliutersuutigineqarnissaa siunertaralugu.

K Kommuni allakkatigut 6. august 2014-imeersutigut qinnuigaara suliaq pillugu oqaaseqaateqaqqullugu. Kommuni qinnuigaara oqaaseqaammini suliniut kommunip tigummigallaanermut taarsiullugu inissiivissamik allamik pissarsiniarluni aallartissimasai kiisalu allamut inissiivissamik taamaattumik pissarsinissamut kommunip pisussaaffeqarnera eqqarsaatigalugu kommunip sunik isumaliutersuuteqarsimanera pillugit sukumiisumik nassuiaateqaqqullugu.

Kommuni aammattaaq qinnuigaara suliami allagaatini uannut nassiuteqqullugit. K Kommuni paasitippara oqaaseqaataa pisut qanoq issusiat apeqqutaatillugu oqartussaasunut susassaqartunut tusarniaatitut nassiunniariga, matumani Kalaallit Nunaanni Politimesteri ilanngullugu eqqarsaatigalugu.

Kommunip oqaaseqaataa suliamilu allagaatai e-mailikkut 11. september 2014-imeersukkut tiguakka. Oqaaseqaat eqqarsaatigalugu kommunip nassuiaat [...]-imeersoq kommunimi meeqqanut inuusuttunullu tunngasuni sulisumit qitiusumik inissisimasumit suliarineqarsimasoq pingaarnerusutigut innersuussutigaa.

Nassuiaammit tassannga ilaatigut makku erserput:

“[Ullormit 2-mit – ullormut 6-imut]

[Pisortaq B] [illoqarfimmi X-imi] [ilaqutariinnik sullissivimmut] [ullormi 2-mi] mailersimavoq [A] [Dronning Ingridip Napparsimmavissuanut] massakkut allamik unitsinneqartariaqarsimasumik annersaasimanini pissutigalugu isertitsivimmut isertinneqarnissamut taarsiullugu [ullormi 1-imi] allamut inissinneqartussanngorlugu eqqartuunneqarsimanera paasissutissiissutigalugu; isumaginninnermilli ingerlatsiviup suliaq iterna tikillugu aatsaat qulaajarsinnaallugu paasissutissanillu pisariaqartunik pisinnaalluni [pisortaq c] sulileqqippat. [Pisortaq B-p] [ilaqutariinnik sullissivik] qinnuigaa [A] pillugu iliuusissanut pilersaarusiaq suliareqqullugu, taannalu oqaloqatigineqarnissaminik pisariaqartitsisussaavoq. Mailip taassuma assilinera [K Kommunimi] meeqqanut inuusuttunullu tunngasut iluanni uannut nassiunneqarpoq.

[Illoqarfimmi X-imi] [pisortaq B] mailerpoq, paasissutissiissutigalugu [A] annersaasimanermut atatillugu tigummigallarneqartoq, [A-li] pillugu allanik paasissutissaateqarani. [Pisortap B-p] oqaatigaa [pisortaq C] suliartoqqikkuni paasissutissanik amerlanerusunik saqqummiussiumaartoq.

[Illoqarfimmi X-imi] [pisortaq B] tamatuma kingornatigut qinnuigaara [pisortaq C] suliartorpat attaveqarfigeqqullunga. [Illoqarfimmi X-imi] [pisortap] [K Kommunimi] [isumaginninnermi pisortaaneq] oqarasuaatikkut ilisimatereersimavaa.

Oqaatigineqassaaq [A] tapersersortitut ikiortilerneqarnissaminik tigummigallarneqarnerminut atatillugu ullut tamaasa najortigisartagassaminik neqeroorfigineqarsimammat, tapersersortimilli ikiorteqarumasimanani.

[Ullormit 3-mit]. [Illoqarfimmi X-imi] [pisortap B] mailia tiguara, taassumalu Nuummi politimesterip mailia [illoqarfimmi X-imi] politiini [ ...-p] ingerlateqqillugu nassiussimasaa ingerlateqqillugu nassiussimavaa, politiillu isumaginninnermik ingerlatsivik tassani qinnuigaat [A-p] tillinniarsimasutut pasisaanerminut atatillugu tigummigallarneqartussap tigummigallarneqarneranut taarsiullugu allamut inissiivissamik ujarlernermi ikiuuteqqullugu. Eqqartuussutip naqitanngortinneqarnera ilanngullugu nassiunneqarsimanngilaq. 

[A] suna pillugu eqqartuunneqarsimanersoq qulaajarneqaqqullugu [isumaginninnermi pisortaanerup] qinnutigaa. Tassalu tillinniarneq sakkortuumilluunniit persuttaaneq pissutigalugu eqqartuunneqarsimanersoq.

[Illoqarfimmi X-imi] [pisortaq B] [ullormi 3-mit – ullormut 6-imut] mailikkut allaffigeqatigisarpara [A-p] qanorpiaq ateqarnera (mailini assigiinngitsuni aqqit assigiinngitsut atorneqartarsimanerat pissutigalugu) [A-llu] sulerisimanera [A-p] tigummigallarneqarneranut pissutaasut assigiinngitsut marluk saqqummersimanerat pissutigalugu) paasiniarlugu kiisalu [A] pillugu paasissutissat suleqatigiit [pisortaq C] suliartoqqippat aatsaat tunniunneqarsinnaanerannik pisortap paasissutissiisimanera pissutigalugu.

[Pisortaq B] [A] pillugu tunuliaqutaasutut paasissutissanik peqanngilaq, [pisortallu C-p] suliartoqqinnissaa utaqqimaaqqaarumallugu.

[Isumaginninnermi pisortaaneq] oqaloqatigaara, isumaqatigiissutigaarpullu [A] sutigut inatsisinik unioqqutitsisimanersoq [illoqarfimmit X-imit] erseqqissumik paasissutissiisoqassasoq, tassami tigummigallagaaneranut tunngavilersuutit assigiinngitsut marluummata.

[Illoqarfimmi X-imi] [pisortaq B] oqarasuaatikkut oqarfigaara [A] sutigut inatsisinik unioqqutitsisimanersoq [illoqarfimmit X-imit] erseqqissumik paasissutissiisoqartariaqartoq, tassami politiit tigummigallaanermut tunngavilersuutaat assigiinngitsuummata. [A-p] tigummigallarneqarnissaanut taarsiullugu inissiivissamik allamik mailikkut ujarlerput tillinniarsimanera pissutigalugu tigummigallagaanera paasissutissiissutigalugu, mailimilu allami oqaatigalugu inummik allamik [Dronning Ingridip Napparsimmavissuanut] unitsinneqartariaqalersillugu sakkortoorujussuarmik persuttaasimanera pissutigalugu tigummigallarneqartoq.

Taamaattumik isumaginninnermik ingerlatsiviup paasissutissanik suliamilu allagaatinik pisariaqartunik tamanik tigummigallaanermut taarsiullugu inissiivissamik allamik sumiinnissaanillu qinnuteqaatip suliarineqarnerani atugassanik pissarsiniarnissaa pingaartuuvoq, matumani Eqqartuussiviup aalajangiinera pillugu eqqartuussutip naqitanngortinneqarnera ilanngullugu eqqarsaatigalugu.

Suliamut matumunnga assingusumut atatillugu [illoqarfimmi X-imi] isumaginninnermik ingerlatsivik 2013-imi januarimi ilisimatinneqarpoq inuusuttup 18-it inorlugit ukiullip tigummigallarneqarnissaa Eqqartuussiviup aalajangeraa, eqqartuussisorlu aalajangiisimalluni inuusuttoq taanna 18-it inorlugit ukiulik tigummigallaanermut taarsiullugu isumaginninnermik ingerlatsiviup ataani allamut inissinneqassasoq. Taamani Naalakkersuisoqarfik attaveqarfigineqarpoq.

Naalakkersuisoqarfiup taamani oqaatigaa eqqartuussisup aalajangiinera tassaasoq isumaginninnermi ingerlatsiviup peqqusiinngilluinnarluni naammassiniagassaa, tamanna eqqartuussisup aalajangiinerimmagu. Ilisimasaq taanna [illoqarfimmi X-imi] isumaginninnermik ingerlatsivimmut nalunaarutigineqarpoq. 

Sulianik, matumani inissiivissatut periarfissanik misissuinerit ilanngullugit eqqarsaatigalugit, isumaginninnermi ingerlatsiviup nammineq suliarinnittarnera nalinginnaasumik periaasiuvoq, tigummigallaanermullu taarsiullugu inissiivissamik allamik, matumani ilaqutariinnut inissiineq ilanngullugu eqqarsaatigalugu, nassaartoqarsinnaanngippat isumaginninnermik ingerlatsiviup Naalakkersuisoqarfik attaveqarfigissavaa, tigummigallaanermut taarsiullugu inissiivissamik allamik nassaarniarnermi kiisalu aningaasartuutinik qulaajaanermi ikiorsiiniutillu [K Kommunimi isumaginninnermut ataatsimiititaliap siulittaasuanit] akueritinniarneranni ikiuuteqqullugu qinnuigalugu.

[Ullormit 6-imit]. Inuk [A-p] persuttarsimasaa toqukkut qimagussimammat suliaq toqutsinermut tunngasoq massakkut pineqalersoq politimesterip mailia pillugu [illoqarfimmi X-imi] [pisortaq C] [ullormi 5-imi] mailerpoq. Suliaq toqutsinertut eqqartuussivimmi suliarineqassasoq politimesterip oqaatigisimavaa.

[Illoqarfimmi X-imi] [pisortap C-p] [illoqarfimmi X-imi] politiinut kiisalu sulianik ataqatigiissaarisumut aamma [K Kommunimi isumaginninnermi pisortaanermut] mailikkut oqaatigaa [illoqarfimmi X-imi] [pisortaq B] kiisalu [A-p] tigummigallarneqarnissaanut taarsiullugu allamut inissiinissap akuerineqarnissaanik qinnuteqaat [K Kommunimut] nassiunneqarsimasoq.

[Pisortap C-p] politiinut paasissutissiissutaa eqqunngilaq, paasissutissammi tamaasa [pisortap C-p] [K Kommunimut] nassiussimanngimmagit, [illoqarfimmi X-imi] [pisortap B] [K Kommunimut] oqaatigaa [pisortaq C] sulileqqinniariaruni taamaaliorumaartoq.

[K Kommunip] ilisimavaa tigummigallaanermut taarsiullugu allamut inissiisoqarnissaanik Eqqartuussiviup aalajangiinera isumaginninnermik ingerlatsiviup malissallugu piviusunngortissallugulu pisussaaffigigaa; [K Kommunilli] eqqartuussutip naqitanngortinneqarnera kiisalu suliap suliarineqarnera tamaat amigaatigai, soorlu [A] pillugu suliami paasissutissat, inissiivissatut siunnersuutigineqartoq, matumani ilaqutariinnut inissiineq ilanngullugu eqqarsaatigalugu imaluunniit tigummigallaanermut taarsiullugu inissiivissamik allamik nassaartoqanngippat Naalakkersuisoqarfik ikiuuteqqullugu qinnuigalugu, kiisalu aningaasartuutit [K Kommunimi] isumaginninnermut ataatsimiititaliap siulittaasuanit] akuerineqarnissaannik qinnuteqaat.

[Pisortap C-p] oqaatigaa tigummigallaanermut taarsiullugu inissiivissamik allamik nassaarniarneq [K Kommunip] akuerippagu [ulloq unnuarlu paaqqinniffik Q] atassuteqarfiginiarini. Kisianni tamanna [K Kommunip] aalajangiinerinngilaa, tassami [A] tigummigallaanermut taarsiullugu allamut inissinneqassasoq eqqartuussiviup aalajangiinerimmagu, [illoqarfimmi X-imi] isumaginninnermik ingerlatsivimmit apeqqusinngilluinnarlugu naammassineqartussaq. 

[A] pillugu suliamik kia suliarinnittussaanera suliallu pilertortumik suliarineqarnissaata pingaaruteqassusia [pisortap B-p] [pisortallu C-p] oqaloqatigiissutigisimangikkaat malunnarpoq.

[Ullormit 6-imit – ullormut 10-mut]. [K Kommunip] [illoqarfimmi X-imi] isumaginninnermi ingerlatsivik [A] pillugu [ulloq 6]-imit tusarfigeqqinngilaa, uanga [illoqarfimmut X-imut] tikinnerma suliamillu misissuilernerma tungaanut.

Sulininnut atatillugu [illoqarfimmut Y-liartussaavunga], [illoqarfimmit X-imit] [ulloq 13] aallartussaallunga, [illoqarfimmut X-imut] tikippunga [ulloq 10], ullunimi allani inissaqanngimmat. Taamaattumik suliaq allarluinnaq pillugu [illoqarfimmut Y-liarlunga] angalaninni [illoqarfimmi X-imi] politiini [...] [ulloq 9] qinnuigaara [ullormit 10-mit – ullormut 13-imut] [illoqarfimmi X-imiitsiarninnut] atatillugu [ullormi 11-mi] ataatsimeeqatigiumallugu.

[Ullormit 10-mit]. [Illoqarfimmi X-imi] isumaginninermik ingerlatsivimmut [ullormi 10-mi] nal. 11.00 tikinninni [pisortap C-p] [A] pillugu suliap oqaloqatiginnissutiginissaa piffissaqarfiginngilaa. [Pisortaq C] oqarfigaara [A] pillugu suliaq tamaat misissorniariga. [Pisortaq B] suliaminut atatillugu angalavoq. Ualip sinnera suliamik misissuininnut atorpara; ajornakusoortorujussuuvorli. [Pisortap C-p] oqaatigaa [A-p] tigummigallaanermut taarsiullugu inisinneqarfissaa [K Kommunimi isumaginninermut ataatsimiititaliap siulittaasuata] akuerisimagaa; tamannali suliami taaneqarsimanngilaq.

Mappimi suliami allagaatinik imalimmi takuneqarsinnaavoq tigummigallaanermut taarsiullugu allamut inissiinissamik suliaq Suliarineqarsimanngitsoq. [Ulloq unnuarlu paaqqinniffik Q] attaveqarfigineqarsimanngilaq. Suliami aalajangersimasumik suliarinnittoqanngilaq. Tigummigallaanermut taarsiullugu allamut inissiinissamik eqqartuussutip naqitanngortinneqarnera pigineqanngilaq. Suliaq tamaat pillugu [ilimanarpoq ullormit 10-mit allattuisoqarsimanngilaq, uanga ilanngussara.] 

Ullormit 11-mit. Suliaq allarluinnaq pillugu politiinik ataatsimeeqateqarninni politiit oqaatigaat [illoqarfimmi X-imi] isumaginninnermik ingerlatsiviup [A-p] tigummigallaanermut taarsiullugu allamut inissinneqarnissaanik suliamik suliarinninnerata arriippallaarnera [illoqarfimmi X-imi] politiit kipiluttunartikkaat. Politiit oqaatigaat isumaginninnermik ingerlatsiviup sulianik allanik suliarinninnerata arriinnera politiit aamma kipiluttunartikkaat. Isumaginninnermillu ingerlatsivik meeqqat inuusuttullu pinerluuteqartalersinnaanermut uloriarnartorsiortut eqqarsaatigalugit iliuuseqarneq ajortoq. Politiit oqaatigaat [A-p] tigummigallaanermut taarsiullugu allamut inissinneqarnissaanik eqqartuussutip naqitanngortinneqarnera illoqarfimmi X-imi] isumaginninnermik ingerlatsiviup suli piniarsimanngikkaa, politiillu taanna aatsaat tunniussinnaagaat [illoqarfimmi X-imi] isumaginninnermik ingerlatsiviup nammineq qinnutigippagu.

Politiillu isumaqatigiippugut sulisut pisortaat qinnuigissagiga [A-p] tigummigallaanermut taarsiullugu allamut inissinneqarnissaanik eqqartuussisup aalajangiinerata naqitanngortinneqarnera pissarsiariniarlugu politiit attaveqarfigeqqullugit.

Ullormit 11-mit. [Pisortaq C] qinigassanngortinnerminut atatillugu nal. 12.00-ip missaani aallartussaavoq. [Pisortamut C-mut] isumaqatigiissutigaara suliap tamarmiusup eqikkarnera [ullormi 12-imi] uteruni Naalakkersuisoqarfimmut Nassiutissagaa, [A-p] tigummigallaanermut taarsiullugu inissiivissaanik allamik nassaarniarnermi [illoqarfik X] ikiorneqarnissaminik qinnuteqassappat Naalakkersuisoqarfiup atorfissaqartittussaammagu. [Pisortamut C-mut] oqaatigaara suliami allagaatinik kingullernik [ullormi 10-mi] misissuipallanninni paasigiga eqqartuussutip naqitanngortinneqarnera [illoqarfimmi X-imi] isumaginninnermik ingerlatsiviup politiinut suli pissarsiariniarsimanngikkaa, taamaattumillu [taartaasartoq V] suleqatigalugu taanna pissarsiariniarniariga. [Pisortamut C-mut] taamatuttaaq oqaatigaara [A] eqqarsaatigalugu suliassat pisariaqartut suliarineqarnerat aallartikkiga, [A-llu] tigummigallaanermut taarsiullugu allamut inissinneqarfissaanik taartaasartoq [V  suleqatigalugu ujarlerniartunga.

[Ullormit 11-mit]. [Isumaginninnermi pisortaaneq] ilisimatippara [A-p] tigummigallaanermut taarsiullugu allamut inissinneqarfissaanik pilertornerpaamik nassaarniarluni ujarlerneq aallartikkiga.

[Ullormit 11-mit]. [A] pillugu suliap misissorneqarnera aallarteqqippara, meeqqanut inuusuttunullu tunngasuni taartaasartoq [taartaasartoq V] suleqatigalugu. Suliami [A-mut] tunngasumi pineqartup tigummigallarneqalerneranut atatillugu suliami allattuiffimmi allattuisoqarsimanngilaq.
Suliamik [taartaasartoq V] peqatigalugu misissuinermi piaartumik erseqqissivoq [A] pillugu suliaq suliarineqarsimanngitsoq.
[Taartaasartoq V] qinnuigaara politiit attaveqarfigeqqullugit, [A-p] tigummigallagaanermut taarsiullugu allamut inissinneqarnissaanik eqqartuussisup aalajangiinerata naqitanngortinneqarnera pissarsiariniarlugu.
[A-p] tigummigallaanermut taarsiullugu allamut inissinneqarnissaanik eqqartuussisup aalajangiinerata naqitanngortinneqarnera politiit [taartaasartumut V-mut] pilertortorujussuarmik nassiuppaat. [Taartaasartoq V] isumaqatigiissuteqarfigaara [ulloq unnuarlu paaqqinniffik Q] allaffigissagiga, [A-llu] tigummigallaanermut taarsiullugu [ulloq unnuarlu paaqqinniffimmi Q-mi] inissaanik pilertornerpaamik tunniussisoqaqqullugu qinnuigalugu, allakkakkalu [taartaasartumut V-mut] tunniutissagikka qinnuteqaat taassuma [ulloq unnuarlu paaqqinniffimmut Q-mut] nassiutissammagu.
[Taartaasartumut V-mut] aamma isumaqatigiissutigaara [A-p] tigummigallaanermut taarsiullugu [ulloq unnuarlu paaqqinniffimmut Q-mut] inissinneqarnissaa akuereqqullugu qinnuteqaat [K Kommunimi isumaginninnermi ataatsimiititaliap siulittaasuanut] allassagiga, taannalu [taartaasartumut V-mut] nassiutissagiga, qinnuteqaat taassuma [...-mut] [isumaginninnermilu pisortaanermut] ingerlateqqillugu nassiussinnaaniassammagu.

[Ullormi 11-mi]. [A-p] tigummigallaanermut taarsiullugu [ulloq unnuarlu paaqqinniffimmi Q-mi] inissinneqarnissaanik qinnuteqaat [taartaasartoq V] suleqatigalugu [ulloq unnuarlu paaqqinniffimmut Q-mut] [ullormi 11-mi] mailikkut nassiunneqarpoq. [A-p] tigummigallaanermut taarsiullugu [ulloq unnuarlu paaqqinniffimmut Q-mut] inissinneqarnerata akuerineqarnissaanik qinnuteqaat [taartaagallartoq V] suleqatigalugu [K Kommunimi isumaginninnermi ataatsimiititaliap siulittaasuanut] [...-mut] aamma [isumaginninnermi pisortaaneq] aqqutigalugit nassiunneqarpoq.

[Ullormi 12-imi]. [A-p] tigummigallaanermut taarsiullugu [ulloq unnuarlu paaqqinniffimmut Q-mut] inissinneqarnissaanik [K Kommunimi isumaginninnermi ataatsimiititaliap siulittaasuata] akuersissutaa [illoqarfimmi X-imi] isumaginninnermik ingerlatsivimmi tiguneqarpoq.[Ulloq unnuarlu paaqqinniffik Q] mailerpoq [A] [ulloq unnuarlu paaqqinniffimmi Q-mi] inissamik tunineqarsinnaanngitsoq, alla ulloq unnuarlu nakkutigineqartussaq [ulloq unnuarlu paaqqinniffimmi Q-mi] tiguneqartussaammat. [Ulloq unnuarlu paaqqinniffiup Q-p] siunnersuutigaa [A] tigummigallaanermut taarsiullugu [ ...-mi] DK-miittumi qaammatini pingasuni inissinneqassasoq, tassanilu naliliisoqassasoq [ulloq unnuarlu paaqqinniffimmut Q-mut] nuunneqarsinnaanersoq. [Pisortap C-p] oqaatigaa [A] qallunaatut oqalussinnaanngitsoq [A-llu] DK-mi inissinneqarnissaa naleqquttuunngitsoq.

[Ullormi 12-imi]. Isumaqatigiissutigineqarpoq [A] DK-mi inissinneqassanngitsoq [pisortap C-p] [ulloq unnuarlu paaqqinniffimmut Q-mut] paasissutissiissutigissagaa.

[Ullormi 12-imi]. [Isumaginninnermi pisortaaneq] ilisimatippara [A] tigummigallaanermut taarsiullugu [ulloq unnuarlu paaqqinniffimmi Q-mi] inissamik tunineqarsinnaanngitsoq. Qallunaatullu oqalussinnaannginnami tigummigallaanermut taarsiullugu DK-mi inissinneqarnissamik qinnuteqaassassatut inassuteqaatigineqarsinnaanngitsoq. [Isumaginninnermi pisortaaneq] paasitippara [A-p] tigummigallaanermut taarsiullugu inissaanik nassaarniarnermi ikiuuteqqullugu kiisalu siunertamut aningaasartuutit 50%-iisa matussuserneqarnissaannik neriorsueqqullugu Naalakkersuisoqarfik qinnuiginiariga. [Illoqarfimmi X-imi] isumaginninnermik ingerlatsivimmi [pisortaq B] [pisortarlu C] aammattaaq qinnuigissavakka qinnuteqaat paasissutissanik pisariaqartunik tamanik imalik Naalakkersuisoqarfimmut namminneq nassiutissagaat.

[Ullormi 13-imi]. [Illoqarfimmi X-imi] [pisortaq B] [pisortarlu C] [A-p] tigummigallaanermut taarsiullugu allamut inissinneqarnissaa eqqarsaatigalugu Naalakkersuisoqarfik attaveqarfigissagaat mailikkut nassiuppara, tassami tamatumunnga ikiuuteqqullugu qinnuteqaat Naalakkersuisoqarfimmut [ullormi 12-imi] nassiukkakku.

[Ullormi 13-imi]. Naalakkersuisoqarfimmit maili tiguara, taassanilu oqaatigineqarpoq [A-p] tigummigallagaaneranut taarsiullugu inissamik nassaarniarnermi ikiuuteqqullugu [illoqarfiup X-ip] isumaginninnermik ingerlatsiviata qinnuteqaataanik tigusaqartoqarsimanngitsoq.

[Ullormi 13-imi]. [A-p] tigummigallagaaneranut taarsiullugu allamut inissiivissamik pilersitsiniarnermut [atatillugu] aningaasartuutit 50%-iisa akilerneqarnissaannik neriorsuuteqaqqullugu qinnutigisaq Naalakkersuisoqarfimmut nassiuppara. 

[Ullormi 13-imi]. [A-p] tigummigallagaaneranut taarsiullugu Kalaallit Nunaanni allami inissinneqarnissaanik ikiuuteqqullugu Naalakkersuisoqarfiup qinnuigineqarnera pillugu itisilerutaasumik paasissutissat Naalakkersuisoqarfimmut mailikkut nassiuppakka, [illoqarfimmilu ...-mi] Eqqartuussisup eqqartuussutaata naqitanngortinneqarnera filinngorlugu ilanngullugu nassiullugu.

[Ullormi 16-mi]. Naalakkersuisoqarfiup [...-p] maili nassiuppaa, [A-p] tigummigallagaanermut taarsiullugu allamut inissinneqarnissaanik qinnuteqaat immikkoortortaqarfimmi pisortartik [ ...] oqaloqatigeriarlugu akissuteqarfiginiarini paasissutisiissutigalugu.

[Ullormi 16-imi]. [Illoqarfimmi X-imi] [pisortaq B] [pisortarlu C] mailikkut qinnuigaakka [A-p] tigummigallagaaneranut taarsiullugu inissaanik allamik qinnuteqaat nammineq aamma nassiutissagaat. [Pisortaq B] akivoq paasissutissat soorunalimi katersorniaritik [Allu] tigummigallagaaneranut taarsiullugu inissaanik allamik nassaarniarnermi ikiuuteqqullugu Naalakkersuisoqarfik qinnuteqaateqarfiginiaritsik. Qinnuteqaatillu assilinera [pisortap C-p] uannut nassiunniarpaa.

[Ullormi 17-imi]. [A-p] tigummigallagaaneranut taarsiullugu Apussuarni [Maniitsup eqqaani sisorartarfik, uanga ilanngussara] inissaanik pilersitsisoqarsinnaaneranik siunnersuut Naalakkersuisoqarfiup nassiuppaa.

[Ullormi 18-imi]. [A] pillugu tunuliaqutaasutut paasissutissat naatsumik eqikkarneqarnerannut taarsiullugu [A] pillugu suliami allagaatit quppernerit arlallit [pisortap C-p] Naalakkersuisoqarfimmut nassiuppai.

Naggasiutitut oqaatigineqassaaq [illoqarfimmi X-imi] [pisortaq C] mailikkut ilisimatinneqarmat Apussuit atussagunikkit sulisunut aningaasartuutit ilanngullugit namminneq missingersuusiussasut. [Pisortaq C] ilisimatinneqarpoq Naalakkersuisoqarfik missingersuusiornermi suleqataarusuttoq sulisussanillu nassaarniarnermi ikiuukkumasoq.

Apussuit naleqqunnersut [illoqarfimmi X-imi] [pisortap C-p] nalornissutigaa. [Pisortaq C] mailikkut paasitippara Apussuit pillugit pilersaarusiornissaat pingaartuusoq, tassami Apussuit tigummigallaanermut taarsiullugit inissiivittut atorneqarnissaat illersorneqarsinnaanngitsoq [illoqarfimmi X-imi] isumaginninnermik ingerlatsivik naliliippat tamanna uppernarsaaserneqassammat.

[Ullormi 22-mi]. [A-p] Pinerluuteqarsimasunik Isertitsivimmi nal. 15.00-ip missaani imminut toqussimaneranik paasissutissaq alianartoq [isumaginninnermi pisortaanerup] [ullormi 22-mi] nalunaarutigaa. Annersagaasoq toqukkut qimaguttoq [...] ilisaasimavoq.” (Atorfeqarfimmi nutsigaavoq)

Kommunip oqaaseqaataa (nassuiaataa) Kalaallit Nunaanni Politimesterimut aamma Kalaallit Nunaanni Pinerluuteqarsimasunik Isumaginnittoqarfimmut allakkatigut 8. oktober 2014-imeersutigut aamma 18. november 2014-imeersutigut nassiuppara, oqartussaasullu taakku qinnuigalugit suliaq pillugu oqaaseqaatissaqarunik oqaaseqaateqaqqullugit.

Kalaallit Nunaanni Pinerluuteqarsimasunik Isumaginnittoqarfik suliaq pillugu oqaaseqaamminik allakkatigut 12. januar 2015-imeersutigut saqqummiussivoq. Oqaaseqaammit tassannga ilaatigut makku erserput:

“FN-ip meeqqat pisinnaatitaaffii pillugit isumaqatigiissutaani [...] aalajangersarneqarpoq meeqqamik tigusarinninneq, tigummigallaaneq parnaarussinerluunniit piffissami naleqquttumi sapinngisamik sivikinnerpaami periarfissatullu kingullerpaatut taamaallaat atorneqarsinnaasoq.

Europami Parnaarussiviit pillugit malittarisassap (malittarisassap 11.1-ip) isumaqatigiissut aalajangersakkamik matuminnga aalajangersaalluni malippaa, tassalu meeqqat 18-it inorlugit ukiullit kiffaanngissusiiarlugit inersimasunik parnaarussivinnut inissinneqassanngitsut, paaqqinniffimmulli siunertamut tassunga immikkut aaqqissuussaasumut inissinneqartassasut. Pinerluuteqarsimasunik Isumaginnittoqarfiup paasinninnera unaavoq nunat tamat assigiissaartumik aalajangersagaat taakku ataqqillugit pimoorunneqartariaqartut.

Pinerluuteqarsimasunik isertitsisarfiit ukiukinnerusunik tigummigallagaasunik eqqartuussaasunilluunniit inissiivigissallugit naleqquppallaanngillat, taamaattumillu Pinerluuteqarsimasunik Isumaginnittoqarfiup avataani isumaginninnermi perorsaanikkut paaqqinniffinnik naleqquttunik peqarnissaa pingaartuuvoq, ukiukinnerusunik eqqartuussisarneq pillugu inatsimmi § 361, imm. 2, nr. 3 tunngavigalugu parnaarussinissamut taarsiullugu angerlarsimaffimmut paaqqinniffimmulluunniit naleqquttumut inissinneqarnissamik eqqartuussaasunik inissiivigineqarsinnaasunik. Namminersorlutik Oqartussat inuusuttunut inissiisarfimmik isumannaallisagaasumik Sisimiuni 2014-imi pilersitsinerisa kingornatigut ukiukinnerusunik paarnaarussinissamut taarsiullugu inissiinissamut periarfissat naammaginartutut isigineqartariaqarput.

Paaqqinniffinnili inissat naleqquttut pigineqarnerat naammanngilaq. Inissat taamaattut atorneqarneranni periaatsit erseqqissut, pisariitsut isumannaatsullu aamma pigineqartariaqarput, taamaalilluni paarnaarussinissamut taarsiullugu inissiinissamik eqqartuussutit pisariaqanngitsumik kinguarsaanani naammassiniarneqarsinnaasaqqullugit. [A]-p parnaarussinissamut taarsiullugu inissinneqarnera pillugu suliap tamatumani ingerlasimanera naammaginartuusimanngilaq. Kommunip suliami allattuiffimmi allattugaasaa ilisimasaqannginneq ilisimaatsussuserlu, aalajangersimasunik periaaseqannginneq kiisalu pisinnaatitaaneq akiliisussaanerlu pillugit erseqqarluttoqarnera takutippaat – tamakkulu tamarmik tassaapput pissutsit parnaarussinissamut taarsiullugu inissiinissamut kinguarsaataasimasut, taamaalillutillu suliap alianartumik naggateqarneranut aalajangiisuusimasinnaasut.

Eqqartuussisarneq pillugu inatsimmi § 361 tunngavigalugu parnaarussinissamut taarsiullugu sulianik suliarinnittarneq pillugu Kalaallit Nunaanni isumaginninneq pillugu inatsiseqartitsinermi malittarisassatigut tunngavik nalorninakulussorinarpoq. Danmarkimi malittarisassat malinneqarnissaat toqqarneqarsimagunarpoq, taakkunanimi aalajangersarneqarmat parnaarussinissamut taarsiullugu inissiineq qanoq aallarnisarneqassasoq kommunit namminneq aalajangissagaat. Apeqqutaasorli unaavoq tamanna Kalaallit Nunaanni kommunini Danmarkimit inukinneroqisumi periaatsitut naleqquttuunersoq, tassanimi parnaarussinermut taarsiullugu pinerluttulerineq pillugu inatsiseqartitsineq tunngavigalugu inissiisarnerit qaqutigoortorujussuummata – allaat ima qaqutigoortigalutik kommunit ataasiakkaat ilisimasanik periaatsinillu parnaarussinermut taarsiullugu inissiisoqarnissaanik eqqartuussutip pilertortumik sukumiisumillu naammassineqarnissaanik qulakkerisinnaasunik katersuinissaq ajornakusoorsinnaalluni. Danmarkimi malittarisassat ilimaginninnermik matuminnga takutitsisutut isigineqartariaqarput, tassalu ukiukinnerusumik pinerluttulerineq pillugu inatsiseqartitsineq tunngavigalugu parnaarussinermut taarsiullugu inissiinneq ingerlaannangajattumik kommunimi isumaginninnermik ingerlatsivimmi isumaginninnermi suliatut isigineqalertarluni. Taamaakkajuttartussaagunarporlumi, kisianni kommuni inissiinerup nammineq ingerlanneqarnerani aalajangersimasumik tamatigut peqataatinneqassanani. 

Danmarkimi suliani parnaarussinissamut taarsiullugu allamut inissiisarnernut tunngasuni pillaasarneq pillugu inatsiseqartitsinermi malittarisassat aamma isumaginninneq pillugu inatsiseqartitsinermi malittarisassat aporaaffeqarnerat suliamik suliarinninnermi erseqqarluttoqarneranut/nalornisoqarneranut aamma kinguaattoortoqartarneranut pissutaasarpoq, sulianilu nukinginnartuni ingerlatseriaatsip pisariillisarneqarnissaa toqqarneqarsimavoq, tak. Naalagaaffiup Eqqartuussissuserisuata nalunaarutaani nr. 4/2007-imi (december 2012-imi naqqinneqartumi) immikkoortoq una:

“Inuusuttoq ulloq unnuarlu paaqqinniffimmi isumannaallisagaasumi parnaarussinissamut taarsiullugu tigummineqassasoq politiit naliliigunik (...) paaqqinniffik isumannaallisagaq inuusuttup inissinneqarfigisassaatut kissaatigineqartoq saaffigissavaat. Paaqqinniffimmi tassani inissaqanngippat allatut inissiinissamut periarfissap pitsaanerpaap nassaariniarneranik suliassaq paaqqinniffiup pineqartup tigussavaa.”

Uanga paasinninnera unaavoq aaqqissuussineq taanna Kalaallit Nunaata iluaqutissarsiviusumik isumassarsiorfigisinnaagaa, taamaalillutik politiit suliani parnaarussinissamut taarsiullugu inissiisoqarfiusinnaasuni - inissiisoqarnissaanilluunniit aalajangiiviusimasuni – Sisimiuni paaqqinniffik isumannaallisagaq (imaluunniit Ilaqutariinnermut, Naligiissitaanermut Isumaginninnermillu Naalakkersuisoqarfimmi aalajangersimasumik attaveqarfiusartoq) toqqaannartumik ingerlaannartumillu attaveqarfigisinnaassallugu, parnaarussinermut taarsiullugu inissiisoqarnissaanik eqqartuussutip pilertortumik naammassineqarnissaa siunertaralugu. Ukiukitsup pineqartup kommunitut najugarivitaa soorunalimi ingerlaannartumik ilisimatinneqassaaq, inissiinermut atatillugu isumaginninneq pillugu inatsiseqartitsineq tunngavigalugu tapersersuisoqarsinnaanersoq naliliisoqarnissaa siunertaralugu, inissiinerli immini kommunip susassarisariaqanngilaa. Parnaarussinermut taarsiullugu inissiinermi aningaasartuutit Namminersorlutik Oqartussanit kommunimilluunniit akilerneqassanersut apeqqut uanga isummerfigissanngilara. Ukiukinnerusunik parnaarussinissamut taarsiullugu inissiivissamut angallassisoqarsinnaalernissaata tungaanut pinerluuteqarsimasunut inissiisarfimmut inissiinissap suli pisariaqartarsinnaanera eqqumaffigaara, kisianni pinerluuteqarsimasunik inissiisarfimmut sivikitsuaraannarmik taamatut inissiisoqartarnissaa naatsorsuutigisariaqarpoq.

Ilanngullugu oqaatigineqassaaq Ilaqutariinnermut Inatsisinillu Atortitsinermut Naalakkersuisoqarfiup sinniisai parnaarussinermut taarsiullugu inissiisarnerit ingerlanneqartarnerat (inuusuttullu pinerluuteqarsimasunik inissiisarfinniittussanngorlugit eqqartuussutinik naammassinninniartarneq, tak. pinerluttulerineq pillgu inatsimmi § 234, imm. 2) pillugit pisussaaffiliisuunngitsumik oqaloqatigitsiarsimagikka. Ombudsmandip Naalakkersuisoqarfiulluunniit tamanna pissutissaqarsorippassuk qulequtaq taanna pillugu isumaliutersuuteqaqqinnermi – unnerluussisussaatitaasutut oqartussaasoq peqatigalugu – peqataalluarsinnaavunga.” (Atorfeqarfimmi nutsigaavoq)

Kalaallit Nunaanni Politimesteri suliaq pillugu oqaaseqaamminik allakkatigut 16. januar 2015-imeersutigut saqqummiussivoq. Oqaaseqaammit tassannga ilaatigut makku erserput:

“Ombudsmandip allagai 8. oktober 2014-imeersut [...] innersuussutigalugit aallaqqaasiutitut oqaatigisinnaavara ukiukinnerusunik tigummigallarneqartunik parnaarussinermut taarsiullugu allamut inissiisarnermik ajornartorsiut Ilaqutariinnermut Inatsisinillu Atortitsinermut Naalakkersuisoqarfiup Politimestereqarfiullu Namminersorlutik Oqartussat paaqqinniffimmik isumannaallisagaasumik Sisimiuni pilersitsinissaat sioqqullugu piffissami sivisunerusumi oqaloqatigiissutigisarsimagaat.

Oqaloqatigiittarnerit taakkua tunuliaqutaat tassaapput suliat pineqartut arlallit, sulianilu taakkunani pinerluuteqarsimasut 15-17-inik ukiullit arlallit annertuumik inoqatinullu ulorianarluinnartumik pinerluuteqarsimanitik pissutigalugit politiinit eqqartuussisumut sassartinneqartariaqartarsimapput tigummigallarneqarnissaallu aalajangerneqartarsimallluni.

Suliani tamani malugineqarsinnaasimavoq inuusuttut taakku pinerluuteqarsimasunik isertitsivimmi sivisunerusumik inissisimaneqarnissaat pinngitsoortinniarlugu tigummigallarneqarnernut taarsiullugu inissiivissamik naammaginartumik allamik pissarsiniarneq kommunit peqataasut ajornartorsiutigilluinnarsimagaat. Politiit tamatumunnga atatillugu paasisaat tassaavoq sakkussat pisariaqartut kommunit sulianik suliarinninnermut atatillugu ataatsimut amigaatigigaat, taamatuttaarlu – politiit tungaannit isigalugu – pisuni tamani kommunip iluani suliani aalajangiinissamut pisinnaatitaanerup kimiinnera kommunini sulianik suliarinnittut erseqqissumik ilisimasanngikkaat.

Tamanna tunngavigalugu periaaseq pileriartorsimavoq, tassalu 15-17-inik ukiulinnik Tunngaviusumik Inatsit tunngavigalugu killisiuisoqartillugu politiit eqqartuussivik qinnuigisarlugu isumaginninnermi oqartussaasut sinniisaannik aggeqqusisoqassasoq, inuusuttup Tunngaviusumik Inatsit tunngavigalugu killisiorneqarnerani kingusinerusukkullu sivitsuinermi.

Unnerluussisussaatitaasutut oqartussaasup piumasaqaataa misilittakkat ilinniarfigalugit oqaasertalerneqartarpoq tigummigallaaneq tassunga taarsiullugu allamut inissiinertut pisariaqartoq, isumaginninnermi oqartussaasut tigummigallaanermut taarsiullugu allamut inissiivissamik naleqquttumik pissarsisinnaalerniariarpata.

Periaaseq taanna makku qulakkeerniarlugit atulersinneqarsimavoq, tassalu kommunip tigummigallaanermut taarsiullugu inissiivissamik pissarsiniarnissaminut pisussaaffeqarneranik sapinngisamik siusinnerpaamik paasitinneqarnissaa taamaalillunilu tigummigallaanermut taarsiullugu inissiivissamik naleqquttumik allamik pissarsiniarluni aallartitsinissaminut periarfissaqarnissaa, kiisalu kommunip eqqartuussinermi peqataanermigut paasissutissanik, matumani pinerluuteqarsimaneq unnerluussissutigineqartoq ilanngullugu eqqarsaatigalugu, eqqartuussutip allassimaffiata tiguneqarnissaa misilittakkat malillugit eqqartuussinermut uiggiutiinnarlugu pissarsiarineqarsinnaasanngitsoq utaqqeqqaanngikkaluarlugu kommunip sulinissaanut pisariaqartunik pissarsinissaa.

Periaatsip taassuma siunertaa taamatuttaaq tassaavoq isumaginninnermi oqartussaasut suliniutinik sunik tigummigallaanermut taarsiullugu inissiivissamik allamik pissarsiniarlutik iliuuseqarsimanerannik eqqartuussivimmut ingerlaavartumik nassuiaateqartarnissamut periarfissinneqarnissaat. 

[...]

Isumaginninnermi oqartussaasut suliami matumani Tunngaviusumik Inatsit tunngavigalugu killisiuinermi sivitsuinermilu najuussimapput. Tamatumunnga atatillugu najuuttunut tamanut erseqqippoq [A] tigummigallarneqartoq inoqammut ulorianarluinnartumik pinerluuteqarsimasutut unnerluutigineqarluni kiisalu isumaginninnermi oqartussaasut suliassaat suunersoq.

Pingaartumik tamanna tunngavigalugu manna paatsuungassutigaara, tassalu kommunip pinerluuteqarsimanerup suussusia pillugu paasissutissanik pisariaqartunik suliap ingerlanerani sukkulluunniit pigisaqarsimanngitsoq. Uanga paasinninnera unaavoq kommuni Tunngaviusumik Inatsit tunngavigalugu killisiuinerup naanerani pinerluutitut unnerluussutigineqartup suussusia, Eqqartuussiviup aalajangiinera kiisalu unnerluutigineqartup kinaassusia qassinillu ukioqarnera pillugit paasissutissanik pisariaqartunik peqarsimasoq. Kalaallit Nunaanni Pinerluuteqarsimasunik Isumaginnittoqarfiup pisortaata [...-p] suliap ingerlasimaneranut atatillugu kommunip suliamik suliarinninnera pillugu allakkamini 12. januar 2015-imeersuni oqaatigisai tamatumunnga atatillugu isumaqatigaakka.

Ukiukinnerusunik tigummigallaanermut taarsiullugu allamut inissiisarnermi pissutsit inuusuttunik paaqqinniffimmik isumannaallisagaasumik Sisimiuni pilersitsinikkut massakkut pitsaanerulersinneqarput. Kisianni soorlu paaqqinniffiup isumannaallisagaasup ulikkaartoornerani imaluunniit inuusuttoqatigiiaanik paaqqinniffimmi taannaasumi inissiinissaq suliami pissutsit ajornarsisippassuk ajornartorsiutip suliami matumanisut ittup pileqqissinnaanera mattunneqarsinnaanngilaq. Uanga paasinninnera unaavoq taamaalisoqarpat suliami matumani suliap ingerlasimaneratut ingerlasoqaqqissinnaanera ilimanaatilerujussuusoq.

Tamatumunnga atatillugu oqaatigisinnaavara taamatut paasinninnera suliamit massakkut tigummigallaanermut tunngasumit ikorfartorneqarmat, tassalu [illoqarfimmi Z-imi] politiit angut 18-inik ukiulik eqqarsartaatsimigut kinguarsimasoq [ullormi ...-imi] 2014-imi tigummigallagassanngortimmassuk. Nakorsap paasissutissiissutai tunngavigalugit [tigummigallagassanngortinnerata kingorna ullut arfinillit qaangiuttut, uanga ilanngussara] [L Kommuni] qinnuigineqarpoq pineqartumik tigummigallaanermut taarsiullugu inissiivissamik naleqquttumik allamik pissarsiniaqqullugu. Eqqartuussivik [tigummigallagassanngortinnerata kingorna ullut 16-init qaangiuttut, uanga ilanngussara] aalajangiivoq pineqartoq tigummigallaanermut taarsiullugu inissiivimmut allamut inissinneqassasoq, taamaalilluni pineqartoq isumaginninnermi oqartussaasut tigummigallaanermut taarsiullugu inissiivissamik naleqquttumik allamik nassaarniariarpata [...] nuunneqassalluni.

[L Kommunimi] isumaginninnermi oqartussaasut allakkat ukua allanneqarnerisa nalaani – politiinit Ilaqutariinnermullu Naalalakkersuisoqarfimmit saaffigineqartaraluarlutik – pineqartup tigummigallarneqarnissaanut taarsiullugulu inissiivissamik allamik naleqquttumik suli nassaarsinnaasimanngillat.

Uanga paasinninnera unaavoq suliap matuma ingerlasimanerata manna ilimanarsisikkaa, tassalu kommunini isumaginninnermik ingerlatsiviit ukiukinnerusumik Sisimiuni paaqqinniffimmut isumannaallisagaasumut inissiisoqarsinnaatinnagu tigummigallaanermut taarsiullugu allamut inissiisoqassatillugu suliassamik naammassinninniarnissaminnik aamma taamatut ajornartorsiuteqartorujussuussasut.

Tamakku tunngavigalugit uanga paasinninnera unaavoq tigummigallaanermut taarsiullugu allamut inissiiniartarnermi kommunit periaasiisa - pisariaqarpat Naalakkersuisoqarfik ikiortigalugu – sakkortuumik sukateriffigineqarnissaat kiisalu kommunit suliassaqarfimmi tassani sulianik suliarinnittuisa pisinnaasaannik ineriartortitsiniarluni suliniuteqartoqarnissaa kissaatiginartuusut.” (Atorfeqarfimmi nutsigaavoq)

Kalaallit Nunaanni Pinerluuteqarsimasunik Isumaginnittoqarfiup aamma Kalaallit Nunaanni Politimesterip allagaasa assilineri K Kommunimut allakkatigut 22. januar 2015-imeersutigut nassiuppakka, kommunilu qinnuigalugu allakkat taakku pillugit oqaaseqaateqaqqullugu.

Ilaqutariinnermut, Naligiissitaanermut Isumaginninnermullu Naalakkersuisoqarfik allakkatigut 2. februar 2015-imeersutigut qinnuigaara kommunit suliani ukiukinnerusunik tigummigallaanermut taarsiullugu inissiinernut tunngasuni suliarinnittarneranni isumaginninneq pillugu inatsiseqartitsinermi malittarisassat suut atuunnersut nassuiaqqullugu.

K Kommunip saaffiginnissutiga 22. januar 2015-imeersoq pillugu oqaaseqaatiminik allakkatigut 11. februar 2015-imeersutigut saqqummiussivoq.

Allakkanit taakkunannga ilaatigut makku erserput:

“1) Suliap suliarineqarnerata ingerlanerani sullissinerlunnerit [K Kommunip] aallaqqaasiutitut ajuusaarutigai, taamalu alianartigisumik naggataagut pisoqarmat assut alianartutut isigalugu. Kommunip tamatumunnga atatillugu tikkuassavaa piffissami suliap ingerlanerata nalaani Eqqartuussiiviup tigummigallaanissamut taarsiullugu allamut inissiisoqarnissaanik aalajangiinerata malitsigisaatut [A] Kalaallit Nunaanni ulloq unnuarlu inissiivimmi isumannaallisakkami inissiivissaqarsimanngimmat. Kommuni imaluunniit Namminersorlutik Oqartussat Kalaallit Nunaanni isumannaallisakkamik ulloq unnuarlu inissiivimmik nassaarsinnaasimanngillat, paasinarsimavorlu [A-mik] Danmarkimi tigummigallaanissamut taarsiullugu allamut inissiineq taassuma qallunaatut oqalussinnaannginnera pissutigalugu inuttaanut assut kingunerlutsitsinermik nassataqartussaasoq. Taamaattumik kommuni suliamik suliarinninnermini kukkussuteqarsimanngikkaluarpalluunniit suliap taama alianartigisumik kinguneqarsimasinnaanera ilimagineqarsinnaavoq.

[...]

2) [...]

Kommunip isumaginninnermik ingerlatsivimmi suliap aallaqqaataanili paasissutissanik tamanik peqarani oqarnini soorunalimi aalajangiusimaannarsinnaavaa.

3) Kommunip sulianik suliarinnittarnerani siunissami pitsanngoriaatissatut Politimesterip siunnersuutai kommunip tusaatissatut tiguai, tassa imaappoq kommunip sulianik suliarinnittarnermini periaasii annertuumik pitsanngoriartinneqartariaqartut aamma kommunimi sulianik suliarinnittut pisinnaasaqassutsiminnik pitsanngorsaasariaqartut. 

4) Kalaallit Nunaanni ukiukitsunik tigummigallaanissamut taarsiullugu allamut inissiisoqartillugu periaatsip “pisariillisarneqarnissaanik” Kalaallit Nunaanni Pinerluuteqarsimasunik Isumaginnittoqarfiup siunnersuutaa kommunip ilassivaa, pingaartumik taamatut inissiisarnerit qaqutigoormata, taamaattumillu kommunip suliassaqarfimmi sapinngisamik kukkuneqanngitsumik sullissisarnissaa naatsorsuutigiuminaammat – sulianik taamaattunik suliarinnittarnerata annikitsuinnaanera pissutigalugu.

Tamatumunnga peqatigitillugu siunnersuutip piviusunngortinneqarnissaa siunertaralugu Kalaallit Nunaanni isumaginninnermi inatsiseqartitsinermi inatsikkut tunngavissamik nutaamik taamalu maleruaqqusanik nutaanik pisariaqartitsisoqarunartoq kommunip tamatumunnga peqatigitillugu uparuassavaa. Tigummigallaanissamut taarsiullugu allamut inissiisarneq pillugu maleruaqqusat nutaat 2012-imili inatsisiliornermi suliarineqalereersimagunaraluarput, kisianni suliaq – kommunip ilisimasai tunngavigalugit – suli naammassineqarsimanngilaq. Kommunip maannakkut ilisimasaqarfiginngilaa inatsisiliornermi suliaq naammassillugu suliarineqarniarnersoq imaluunniit qaqugu naammassineqassanersoq. Meeqqanik inuusuttuaqqanillu ikiorsiisarneq pillugu Inatsisartut inatsisissaattut siunnersuummi (inatsisissatut siunnersuummi §§ 76-imi 77-imilu) tigummigallaanissamut taarsiullugu inissiivinnut isumannaallisakkanut inissiinissamut inatsisikkut tunngavissaq aamma kommunalbestyrelsit tigummigallaanissamut taarsiullugu allamut inissiisarneq eqqarsaatigalugu aalajangiisinnaassusiannik tamatumunnga peqatigitillugu atorunnaarsitsisinnaaneq ilaapput.

5) Meeqqanik inuusuttuaqqanillu ikiorsiisarneq pillugu Inatsisartut inatsisissaata nutaap atuutilernissaa utaqqitillugu (soorlu imm. 3-imi qulaani taaneqareersut) tigummigallaanissamut taarsiullugu allamut inissiisoqarnissaanik assigisaanilluunniit eqqartuussiviit aalajangiisarnerannut atatillugu suleriaatsimik pisariitsumik atorneqarsinnaasumik pilersitsinissamut periarfissat kommunip misissorniarpai. Kommuni meeqqanik angerlarsimaffiup avataanut tassanngaannartumik inissiisarnernut tunngatillugu suleriaatsinik akuerisaasunik peqareerpoq, taakkulu naleqqussarneqaannassasut ilimanarpoq, tassami tigummigallaanissamut taarsiullugu allamut inissiisarneq nukinginnartumik pisariaqalersarmat. Tamatumunnga peqatigitillugu kommunip tikkuarniarpaa taamatut suleriaaseqarnerup sukumiisuuneranut apeqqutaasariaqartoq Kalaallit Nunaanni qanoq amerlatigisunik tigummigallaanissamut taarsiullugu inissiivinni inissaqartitsisoqarnersoq, aamma Ilaqutariinnermut Naalakkersuisoqarfimmi ulloq unnuarlu paaqqinnittarfinnut tunngasunik suliaqartut Kalaallillu Nunaanni Eqqartuussiviit suleqatigiinnerisa pitsaassusiat apeqqutaassasoq.” (Atorfeqarfimmi nutsigaavoq)

Saaffiginnissutiga 2. februar 2015-imeersoq Ilaqutariinnermut, Naligiissitaanermut Isumaginninnermullu Naalakkersuisoqarfiup allakkatigut 27. februar 2015-imeersutigut akivaa. Naalakkersuisoqarfiup akissutaata imarisaa qulaani sukumiinerusumik atuarneqarsinnaavoq.

Tamatuma kingornatigut imaattunik oqaaseqaateqarpunga:

"1. Inatsiseqartitsinikkut tunngavigisaq

1.1. Nunami maani inatsisikkut tunngavigisaq

Pinerluttulerineq pillugu inatsiseqartitsinermi suliani tigummigallaanermut tunngasuni tigummigallaanermut taarsiullugu allamut inissiisarneq pillugu malittarisassat eqqartuussisarneq pillugu inatsimmi § 361, imm. 2-mi nr. 3-miipput 4-miillutillu (aamma 8-mi). Eqqartuussiviup aalajangiinera imatut paasisariaqarpara [A] aalajangersakkami tassani nr. 3 tunngavigalugu tigummigallarneqartoq, tassuunalu aalajangersarneqarpoq eqqartuunneqartoq angerlarsimaffimmi paaqqinniffimmiluunniit naleqquttumi najugaqassasoq aalajangerneqarsinnaasoq.

Kalaallit Nunaanni Pinerluuteqarsimasunik Isumaginnittoqarfiup allakkamini 12. januar 2015-imeersuni oqaatigaa Kalaallit Nunaanni isumaginninneq pillugu inatsisiliornermi suliat ilaatigut ukiukinnerusunik eqqartuussisarneq pillugu inatsimmi § 361 tunngavigalugu tigummigallaanermut taarsiullugu allamut inissiisarnermut tunngasut pillugit malittarisassatigut tunngavik nalorninakuluttuusorinartoq.

Tamanna isumaqatigaara. Ukiukinnerusunik tigummigallaanermut taarsiullugu allamut inissiinerup immini ingerlanneqarnerani sulineq pillugu aalajangersakkat erseqqissut amigaataasut imaaliallaannaq takuneqarsinnaavoq, matumani oqartussaasut sorliit taassuminnga isumaginnittussaanerat ilanngullugu eqqarsaatigalugu.

Ajornartorsiut taanna Ilaqutariinnermut, Naligiissitaanermut Isumaginninnermullu Naalakkersuisoqarfimmut allakkatigut 2. februar 2015-imeersutigut saqqummiuppara.

Naalakkersuisoqarfik kommunini ukiukinnerusunik eqqartuussisarneq pillugu inatsimmi § 361 tunngavigalugu tigummigallaanermut taarsiullugu allamut inissiisarnermut inatsisikkut tunngavigisaq pillugu nassuiaammik allakkatigut 27. februar 2015-imeersukkut saqqummiussivoq. 

Naalakkersuisoqarfiup pingaarnerusutigut paasinninnera unaavoq kommunit suliani taakkunani pisussaaffii isumaginnittoqarfiup aqunneqarnera aaqqissuussaaneralu pillugit Inatsisartut peqqussutaanni nr. 11-mi, 12. november 2001-imeersumi § 6, imm. 1-ikkut aalajangersarneqartutut paasineqarsinnaasoq, tassuunalu (pingaartumik) meeqqanik inuusuttunillu ikiorsiisarneq pillugu Inatsisartut peqqussutaannut nr. 1-imut, 15. april 2003-meersumut kingusinnerusukkut allannguuteqartinneqartarsimasumut ataneqartillugu aalajangersarneqarpoq kommunalbestyrelsi tassaasoq kommunip isumaginninnikkut suliani pissutsinut tamanut tunngasuni inatsisitigut allatigut allanut tunniunneqarsimanngitsuni aalajangiisartuusoq. Inatsisartut peqqussutaanni kingullertut taaneqartumi § 31, imm. 1-ikkut aalajangersarneqarpoq inissiivissaq kommunip aalajangissagaa aamma meeqqap paarineqarnera, perorsarneqarnera kiisalu allatigut meeqqamut namminermut tunngasut pisariaqarfiisigut aalajangiiffigisassagai.

Naak Naalakkersuisoqarfiup nassuiaataa atuareerlugu inatsiseqartitsinikkut tunngavik nalorninartuusoq suli isumaqaraluarlunga Naalakkersuisoqarfiup inatsiseqartitsinermik paasinninnera tusaatissatut tiguara, tamatumani aamma tak. peqqussummi tassani § 2, imm. 1-imi ataatsimut piumasaqaatitut aalajangersagaasoq, tassuunalu aalajangersarneqarluni kommuni pisussaasoq meeqqat ineriartornerannik, ingerlalluarnerannik nammineersinnaanerannillu siuarsaasumik alliartorneranni atugassaqartitsissalluni. Aamma oqaatigaara kommunit suliani ukiukinnerusunik eqqartuussisarneq pillugu inatsimmi § 361 tunngavigalugu tigummigallaanermut taarsiullugu allamut inissiinernut tunngasuni pisussaaffii ataatsimut isigalugit kommuninit akuerineqarsimasorinartut.

1.2. Meeqqat pillugit Isumaqatigiissut

Suliamik matuminnga naliliiffiginninnermi pissutsit ukiukinnerusunut tunngasut pillugit nunat tamat malittarisassaat aamma  pingaaruteqarput. Tamanna eqqarsaatigalugu pingaartumik Meeqqat pillugit Isumaqatigiissut, tak. FN-ip Meeqqap Pisinnaatitaaffii pillugit Isumaqatigiissutaa 20. november 1989-imeersoq pillugu Nunanut Allanut Tunngasunut Ministereqarfiup nalunaarutaa nr. 6, 16. januar 1992-imeersoq, pingaartumik soqutiginaateqarpoq.

Isumaqatigiissut taanna Kalaallit Nunaannut atuuppoq, tak. FN-ip Meeqqap Pisinnaatitaaffii pillugit isumaqatigiissutaanut 20. november 1989-imeersumut tunngatillugu Danmarkip naalagaaffiata ilaani Savalimmiut aamma Kalaallit Nunaat pillugit ilanngortitseratarsinnaanermik aalajangersakkamit Danmarkip tunuarnera pillugu Nunanut Allanut Tunngasunut Ministereqarfiup nalunaarutaa nr. 90, 7. oktober 1993-imeersoq. Isumaqatigiissut taanna Danmarkimi Kalaallillu Nunaanni inatsiseqartitsinermi ilanngunneqarsimanngilaq, Danmarkimili Kalaallillu Nunaanni inatsisitigut atuuttunik allaaserinninnermi inatsisilerinermi tunngavittut pingaaruteqartutut isigineqarluni, erseqqinnerusumik tak. inuit pisinnaatitaaffiinut tunngasut iluanni ilanngussineq il.il. pillugit Inatsisinik Atortitsinermut Ministereqarfiup isumaliutissiissutaani 1546/2014-imi quppernerit 34 tulliilu. Meeqqat pillugit Isumaqatigiissut meeqqanik inuusuttunillu ikiorsiisarneq pillugu Inatsisartut peqqussutaanni § 3-mi eqqaaneqarpoq, tassanilu ilaatigut oqaatigineqarluni Naalakkersuisut isumaqatigiissummik naammassinninnissaminnut pisussaatitaasut.

Meeqqat pillugit Isumaqatigiissummit meeqqamik inuttut kinatulluunniit (aallaavittut) 18-it inorlugit ukiulittut artikel 1-imi allaaserinnittumit ilaatigut makku erserput:

“Artikel 3

1. Meeqqanut tunngatillugu sulissutigineqartuni tamani, tamakku inuttut atugarissaarnissaq siunertaralugu pisortatigoortumik imaluunniit inuinnarnit ingerlassatut suliffeqarfinnit, eqqartuussivinnit, suliffeqarfinni pisortanit imaluunniit inatsisiliornikkut pisortaqarfinnit ingerlanneqaraluarpataluunniit, meeqqamut namminermut pitsaanerusorisaq salliutinneqartassaaq.

[...]

Artikel 20

1. Meeraq ilaquttamisut avatangiisiminit avissaartitaagallarsimasoq imaluunniit taakkunannga avissaartitaavissimasoq, imaluunniit meeqqamut tassunga pitsaanerpaasorisat tunngavigalugit taamaattumik avatangiiseqarnissaa akuersaarneqarsinnaanngippat, pisinnaatitaavoq naalagaaffiup tungaaniit immikkut illersorneqarluni ikiorneqarnissamut.

2. Naalagaaffiit peqataasut naalagaaffittut pisinnaatitaanertik naapertorlugu meeqqap taamaattup allatut isumassorneqarnissaa qularnaarniassavaat.

3. Taamatut isumassuineq ilaatigut tassaasinnaavoq allani paarisassanngortitsineq, islamimik upperisallit malillugit Kafalah, qitornarsianngortitsineq imaluunniit pisariaqassappat meeqqanik inissiisarfimmi naleqquttumi inissiineq. Aaqqiissutaasinnaasunik aalajangiiffiginninniarnerni pingaartillugu tunngaviginiarneqartassaaq meeqqap peroriartornerata aamma meeqqap inuiaassutsikkut, upperisakkut, kultureqarnikkut oqaatsitigullu tunuliaqutarisaasa ajornanngippat imminnut ataqatigiissinniarneqarnissaat.

[...]

Artikel 37

Naalagaaffiit peqataasut qulakkiissavaat:

[...]

(b) meeqqap arlaannaataluunniit unioqqutitsisumik imaluunniit assigiinngisitsinikkut kiffaanngissusiiagaasimannginnissaa. Meeqqamik tigusarinninneq, tigummigallagassanngortitsineq imaluunniit parnaarussineq pigaangata inatsisit peqqussutitaat malinneqartassapput, taamalu kingullerpaamik periarfissatut taamaallaat atorneqartariaqarlutik piffissamullu sapinngisamik sivikitsuinnarmut tunngatitatut;

(c) meeqqap kialuunniit kiffaanngissusiiagaasimasup inuppalaartumik aamma inuttut inunnguutsimiit inniminassuseqarneq ataqqillugu pineqarnissaa, ukiuilu apeqqutaatillugit pisariaqartitsinera pingaartillugu. Meeraq kinaluunniit pingaartumik kiffaanngissusiiagaasimasoq inersimasuniit avissaarsimatinneqartassaaq, taamatut avissaarsimatitsineq meeqqamut ajoqutaassangatinneqanngippat, ilaquttaminullu attaviginnittuarsinnaatitaassaaq allaffigeqatigiittarnertigut tikeraarnertigullu, taamaallaat pissutsinik immikkut ittunik pissutissaqarsimatillugu pinnani;

[...]

Artikel 40

1. Naalagaaffiit peqataasut akuersaarpaat meeqqamut kimulluunniit, pillagaassutaasinnaasumik iliuuseqarsimasutut pasisaasumut imaluunniit unnerluutigisaasumut imaluunniit pisuusutut pasineqartumut tunngatillugu meeqqap pingaaruteqassutsimut naleqassutsimullu tunngasutigut misigissusaasa siuarsarniarnissaannut, aamma inuit allat pisinnaatitaaffiinut tunngavissiisutullu kiffaanngissuseqarsinnaatitaaffiinut innimiginnittussaaneranut nukittorsaatitut, naapertuuttumik pissusilersorfiginnissinnaatitaaneq aamma meeqqap qassinik ukioqarneranik kiisalu meeqqap inuiaqatigiinni inooqataaqqilersinniarnissaanik taamalu inuiaqatigiinni maligassiuisutut inooqataalersinnaanera ilanngullugit eqqarsaatigalugit.

[...]

3. Naalagaaffiit peqataasut nukingiunniarsarissavaat inatsisinik, periaatsinik, pisortanik suliffeqarfinnillu meeqqamut pillarneqaataasinnaasumik iliuuseqarsimasutut pasisaasumut, unnerluutigisaasumut imaluunniit pillarneqaataasinnaasumik iliuuseqarsimasutut naatsorsuussaasumut immikkut naleqquttunngorsakkanik atuiniarnissaq, ilanngullugit pingaartumik:

(a) ukiutigut minnerpaaffiliinissaq, taakku tunngavigalugit meeraq pillarneqaataasinnaasumik iliuuseqarsinnaasutut naatsorsuunneqartussaanani, 

(b) iliuusissanut maleruagassanik, taakku malillugit taamaasiornissaq naleqquttuusorinarlunilu kissaatiginartillugu meeqqat taamaattut eqqartuussiviit akuliutsinnagit isumagisinnaajumallugit, tamatumani inuttut pisinnaatitaaffiit inatsisitigullu isumannaallisaatissat tamakkiisumik innimigineqarnissaat naatsorsuutigalugu.

[...]”

Ilaqutariinnermut, Naligiissitaanermut Isumaginninnermullu Naalakkersuisoqarfiup nalunaarusiaani 27. februar 2015-imeersumi oqaatigineqartutut FN-ip ataani Meeqqap Pisinnaatitaaffii pillugit Kometee “General Comment No. 10 (2007) Childrens rights in juvenile justice”-mi isumaqatigiissummi artikel 37, litra c pillugu ilaatigut imaattunik oqaaseqaateqarsimavoq: 

“85. Meeraq kinaluunniit kiffaanngissusiiagaasimasoq inersimasunit avissaarsimatinneqassaaq. Meeraq kiffaanngissusiiagaasimasoq inersimasunik paarnaarussivimmut inersimasunulluunnit allatigut atorneqartunut inissinneqassanngilaq. Meeqqap inersimasunik parnaarussivimmut isertitsivimmulluunniit inissinneqarnerata meeqqap tunngaviusumik isumannaatsuuneranik, atugarissaarneranik siunissamilu pinerlunniarani ingerlaannarnissaanik inuiaqatigiinnullu akuliuteqqinnissaanik ulorianartorsiortitsisuunera naammattumik uppernarsarneqarsimavoq. Meeqqap inersimasunit avissaarsimatinneqarnissaanik immikkut ittumik malittarisassatut akuerisaasoq, tak. Meeqqat pillugit Isumaqatigiissummi artikel 37, litra c-mi “taamatut avissaarsimatitsineq meeqqamut ajoqutaassangatinneqanngippat” oqaatigineqarneratorluinnaq paasineqassaaq; “meeqqamut ajoqutaassangatinneqanngippat”-mik oqarnermi naalagaaffinnut peqataasunut suut ajornannginnerunerat pineqanngilaq. Naalagaaffiit peqataasut meeqqanik kiffaanngissussiiagaasimasunik immikkkut inissiisarfinnik pilersitsissapput, taakkunanilu sulisut meeqqanut tunngasut pillugit immikkut ilinniarsimasutut sulisut, ingerlatseriaatsit periaatsillu ilaatinneqassallutik.” (Atorfeqarfimmi nutsigaavoq)

Komiteep paasinninnera unaavoq aalajangersakkami meeqqat inersimasunit “avissaarsimatinneqarnissaat” pillugu malittarisassaq meeqqat kiffaanngissusiiagaasimasut inersimasunik parnaarussivinnut (isertitsivinnut) inissinneqarnissaannik ataatsimut inerteqqutitut paasineqassasoq. Taamaalilluni meeqqap pinerluuteqarsimasunik isertitsivimmut inissinneqarnera isumaqatigiissummut naapertuuttuunngilaq, meeraq pinerluuteqarsimasunik isertitsivimmut inissinneqarnerminut atatillugu inersimasunit avissaarsimatinneqaraluarpalluunniit.

1.3. Eqikkaaneq – inatsiseqartitsinikkut tunngavigisaq

Immikkoortumi 1.1-imi oqaatigineqartutut kommunit tassaapput ukiukinnerusut eqqartuussisarneq pillugu inatsimmi § 361 (imm. 2, nr. 3) tunngavigalugu tigummigallagaanermut taarsiullugu allamut inissinneqarnissaannik aalajangiinernik piviusunngortitsinissamut pisussaaffeqartut. Taamaalilluni suliami matumani [K Kommuni] tassaasimavoq [A]-p kommunitut najugarivitaatut taassuma tigummigallagaanermut taarsiullugu allamut inissinneqarnissaanut akisussaasuusoq, tak. kommunit akunnerminni akiliiffigeqatigiittarnissamut pisussaaffii pillugit Inatsisartut peqqussutaanni nr. 2-mi, 12. juni 1995-imeersumi § 10, imm. 1.

Isumaginninneq pillugu inatsiseqartitsinermi tigummigallaanermut taarsiullugu allamut inissiisarnerit pillugit malittarisassat immikkoortumi 1.1-imi taamatuttaaq oqaatigineqartutut ersarissuunngillat. Taamaalillutik tigummigallaanermut taarsiullugu allamut inissiinerit erseqqinnerusumik qanoq ingerlanneqartassanersut aamma takuneqarsinnaanngilaq, matumani taakku qanoq pilertortigisumik piviusunngortinneqartarnissaat ilanngullugu eqqarsaatigalugu.

Uangali paasinninnera unaavoq tigummigallaanermut taarsiullugu allamut inissiinissamik aalajangiineq pissutsini pissutigalugu pisariaqarneratut pilertortigisumik tunaartarisassallu eqqartuussivik taakku ilanngullugit aalajangiisimappat eqqartuussiviup aalajangigaani takuneqarsinnaasut malilluinnarlugit piviusunngortinneqassasoq. Taamaaliortoqanngippat tigummigallaanermut taarsiullugu allamut inissiisarnerup siunertaa imaaliallaannaq maangaannartinneqarsinnaavoq.

Inatsiseqartitsinermik paasinninneq taaneqartoq taanna Meeqqat pillugit Isumaqatigiissummi aalajangersakkanik immikkoortumi 1.2-mi eqikkarlugit issuarneqartunit ikorfartorneqarpoq. Taamaalilluni Meeqqat pillugit Isumaqatigiissummi manna ataatsimut tunngaviuvoq, tassalu pissutsit meeqqap atugai immikkut ittut isiginiarneqassasut, matumani taakku sanngiissutaat ilanngullugit eqqarsaatigalugit.

Meeqqat pillugit Isumaqatigiissummi artikel 37, litra c, Meeqqap Pisinnaatitaaffii pillugit Komiteemit paasineqarnermisut illuni manna erseqqissumik aalajangersarpaa, tassalu meeqqat ilaatigut pinerluuteqarsimasunik isertitsivinnut annertunerpaamik aallaavittut inissinneqartassanngitsut. Taamaalilluni manna aalajangersakkamiippoq, tassalu meeraq pissutsit immikkoorluinnaq ittut pissutigalugit pinerluuteqarsimasunik inissiivimmut aallaqqaataani inissittariaqarsimappat tigummigallaanermut taarsiullugu allami inissiivimmut naleqquttumut pilertornerpaamik nuunneqassasoq.

2. Uanga suliamik naliliinera

[...-p] Eqqartuussiviata aalajangiineratigut [ullormit 1-imeersukkut] tigummigallaanermut taarsiullugu allamut inissinneqartussanngortinneqarpoq, taamaalilluni aalajangerneqarluni [A] pinerluuteqarsimasunik isertitsivimmi tigummigallarneqassasoq, [K Kommunip] tigummigallaanermut taarsiullugu inissiivissamik naammaginartumik nassaarnissaata tungaanut.

Aalajangiinermit erserpoq kommunimi sulisoq [ullormi 1-imi] eqqartuussinermi najuussimasoq. Taamaattumik Kalaallit Nunaanni Politimesteri isumaqatigaara oqarmat kommunip suliami pisimasut piffissaq taanna aallarnerfigalugu ilisimasaqarfigisimassagai, matumani [A-p] kinaassusia, qassinik ukioqarnera, pinerluutip unnerluussissutigineqartup qanoq ittuussusia kiisalu aalajangiinerup imarisaa ilanngullugit eqqarsaatigalugit. Taamaalillunga kommuni isumaqatiginngilara – kommunip allagai 11. februar 2015-imeersut taamatut paasisariaqarakkit – oqarmat kommunip isumaginninnermik ingerlatsiviata tigummigallaanermut taarsiullugu inissiivissamik allamik nassaarniarluni ingerlaannartumik suliniuteqarsinnaassaguni suliami paasissutissat pisariaqartut [ullormi 1-imi] ilisimasimanngikkai.

[K Kommunip] suliaq pillugu oqaaseqaataata (nassuiaat [...]-imeersoq) misissorlugu atuarnerani oqaatigisariaqarpara kommuni tigummigallaanermut taarsiullugu inissiivissamik allamik pissarsiniarluni suliniuterpianik ulloq unnuarlu paaqqinniffimmut imminut pigisumut [ullormi 11-mi] saaffiginninnermigut aatsaat aallartitsisimasoq, tassa imaappoq tigummigallaanissamik aalajangiinerup kingornatigut aatsaat ullut qulit qaangiuttut.

Kommunip [A] ulloq unnuarlu paaqqinniffimmut inissinneqarsinnaanngitsoq paasissutissaq ulloq unnuarlu paaqqinniffimmit imminut pigisumit [ullormi 12-imi] tigoreerlugu massakkut Ilaqutariinnermut, Naligiissitaanermut Isumaginninnermullu Naalakkersuisoqarfik attaveqarfigaa, taannalu [A-p] tigummigallagaaneranut taarsiullugu inissiivissatut allatut siunnersuummik erseqqissumik [ullormi 17-imi] saqqummiussivoq. Kommuni paasissutissiissutigineqartut malillugit [ullormit 17-imit] [A-p] [ullormi 22-mi] toqukkut qimagunnerata tungaanut suliami pingaarnerusutigut iliuuseqarsimanngilaq.

Uanga isumaga unaavoq [K Kommunip] suliaq pillugu oqaaseqaataa suliap ingerlasimaneranik suliaq tamaat isigalugu naammaginanngitsorujussuartut isigineqartariaqartumik takutitsisuusoq. Kalaallit Nunaanni Politimesterimit ilalerneqartumik Kalaallit Nunaanni Pinerluuteqarsimasunik Isumaginnittoqarfiup aamma oqaatigisaatut sulianik tigummigallaanermut taarsiullugu allamut inissiisarnernut tunngasunik kommunip ilisimasaqannginnera paasisimasaqannginneralu kiisalu suliani taakkunani periaatsinik aalajangersimasunik amigaateqarnera aamma pisinnaatitaaneq akiliuteqartarnerlu pillugit erseqqarluttoqarnera kommunip oqaaseqaataata takutippai. Sulianik suliarinninnermi tunngavinnik periaatsinillu nalinginnaasunik ataatsimut ilungersunartumillu paasinnissimannginneq oqaaseqaatip aammattaaq takutippaa, matumani sulianik aqutsinermik, ataqatigiissaarinermik, malitseqartitsinermik suliassanillu tunniunneqartunik malitseqartitsiviginninnermik paasinnissimannginneq ilanngullugu eqqarsaatigalugu. Pissutsit aalajangersimasut ilaat takuinnarlugit suliamik sumiginnaanerpiatut isikkoqarput. 

Suliamik kommunip naammaginanngitsumik suliarinninneratigut tigummigallaanermut taarsiullugu allamut inissiisarnermi tunngaviit pingaaruteqartut ajalusoortinneqarput. Tamatumani oqaatigaara anguniakkat pingaaruteqartut ilaat tigummigallaanermut taarsiullugu allamut inissiinikkut anguneqartussaq, tassalu isumaginninnermi perorsaanikkut (allatulluunniit ilusiliinikkut) tapersersuinermik isumaginninnermillu aallartitsiniarneq Kalaallit Nunaanni Pinerluuteqarsimasunik Isumaginnittoqarfiup pinerluuteqarsimasunik isertitsiviini (taamatut annertutigisumik) naammassineqarsinnaangilluinnartoq.

[K Kommunip] uannut allakkamini 11. februar 2015-imeersuni oqaatigaa “Suliap suliarineqarnerata ingerlanerani sullissinerlunnerit [...] assut ajuusaarutigai”. Tamanna tusaatissatut tiguara. Kommunip suliamik suliarinninnera isorisarialerujussuartut isigaara.

Suliamik naliliininni ukiukinnerusup kommunip isumaginnittoqarfiani tarnikkut inooqataanikkullu annertuumik ulorianartorsiortitaasutut ilisarisimaneqarluartup, tak. pineqartoq pillugu kommunip isumaginnittoqarfimmi suliaataa misissorlugu atuarsimasara, imminullu toqunniartutut pissusilersornini pissutigalugu napparsimmavinnut unitsinneqarsimasup pineqarnera pissutsitut sakkortusaataasutut ilaatippara.

Suliamik naliliininni manna ilanngullugu isiginiarpara, tassalu [K Kommunimit] aamma oqaatigineqartutut tigummigallaanermut taarsiullugu inissiivissamik naleqquttumik allamik nassaarniarneq kommunimut ajornakusoortuusimasoq, matumani uanga paasisattut [A-p] tigummigallagaanerata nalaani ukiukinnerusunik eqqartuussaallutik tigummigallarneqarnerminnut taarsiullugu allamut inissinneqartussanik tigusinissamut naleqquttunik Kalaallit Nunaanni ulloq unnuarlu paaqqinniffinnik peqarsimannginnera ilanngullugu eqqarsaatigalugu.

Tamatumani oqaatigaara kommunit suliani tigummigallaanermut taarsiullugu allamut inissiinernut tunngasuni pisussaaffitsik aqqutigalugu paaqqinniffiillu suut pigineqarnerat apeqqutaatinnagu suliat taamaattut suliarisinnaajumallugit upalungaarsimasuutitanik ataavartunik peqarnissartik qulakkeertariaqaraat. Uanga paasinninnera unaavoq suliamik matuminnga misissuinerup manna takutikkaa, tassalu [K Kommunip] suliat tigummigallaanermut taarsiullugu allamut inissiisarnernut tunngasut qanoq suliarisariaqarnerat siumut isumaliutersuuteqarfigereersimanngikkaa.

Suliap ilungersunassusia pissutigalugu Inatsisartut Inatsisinut Ataatsimiititaliaat [K Kommunimilu] kommunalbestyrelsi nalunaarfiginiarlugit aalajangerpunga, tak. Inatsisartut Ombudsmandiat pillugu Inatsisartut inatsisaanni nr. 8-mi, 3. december 2009-meersumi § 23. Nalunaarutiginninnermi tassani nalunaarutigaara manna iluarisimaarlugu malugigiga, tassalu [K Kommunip] – sulisumi pisinnaasaqassutsikkut pikkorissarneqarnissaannik qulakkeerinninnerup saniatigut – suliassaqarfimmi tassani periaatsimi misissorneqarnissaat massakkut suliniutiginialeraa, matumani “suleriaatsip” allaganngorlugu eqqartuussiviit tigummigallaanermut taarsiullugu allamut inissiisoqarnissaanik aalajangiinerini atugassap suliarineqarnissaa ilanngullugu eqqarsaatigalugu.

Suliamik matuminnga misissuinerma inernilerneqarnera Ilaqutariinnermut, Naligiissitaanermut Isumaginninnermullu Naalakkersuisoqarfimmut, Folketingip Ombudsmandianut, Kalaallit Nunaanni Pinerluuteqarsimasunik Isumaginnittoqarfimmut, Kalaallit Nunaanni Politimesterimut aamma Meeqqat Pisinnaatitaaffii pillugit Suliniaqatigiiffimmut ilisimatitsissutigaara. Tamatumunnga peqatigitillugu – kommunit sulianik tigummigallaanermut taarsiullugu allamut inissiisarnernut tunngasunik suliarinnittarnerisa ataatsimut ajornartorsiutaanerat isiginiarlugu - Naalakkersuisoqarfik qinnuigaara kommunit suliani tigummigallaanermut taarsiullugu allamut inissiisarnernut tunngasuni isumaginninneq pillugu inatsisiliornermi tunngavigineqartutut pisussaaffimminnik naammassinnissinnaanissaat qulakkeerniarlugu qanoq iliuuseqassamaarnini pillugu nassuiaateqaqqullugu.”